.
W dniu 11 września odbyła się wielka manifestacja uczczenia 90 rocznicy katastrofy lotniczej Żwirki i Wigury, z udziałem Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego oraz orkiestry Sił Powietrznych RP. 11 września 1932 roku zginęli dwaj wybitni polscy lotnicy - Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura. Tak jak Ikar zdobywali przestworza, zachwyceni przekraczaniem granic możliwości, by w końcu podzielić jego los „startem do wieczności”.
Kpt. pil. Franciszek Żwirko urodził się na Wileńszczyźnie 16 sierpnia 1895 r. W 1921 roku przedostał się do Polski Przez zieloną granicę i wstapił do wojska. Lotnikiem został w 1923 r. w wojskowej Szkole Pilotów w Bydgoszczy. W 1927 r. wykonał pierwsze loty nocne w historii polskiego lotnictwa. Przez pewien czas Franciszek Żwirko, był d-cą eskadry ćwiczeń pilotażu w Centrum wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie.Utalentowany inż. Stanisław Wigura urodził się 9 kwietnia w Warszawie. Naukę kontynuował na Politechnice Warszawskiej, gdzie wraz ze swoim kolegą Rogalskim w 1925 r. skonstruował swój pierwszy samolot. Żwirko i Wigura na pozór stanowili niedobraną parę. Żwirko, małego wzrostu, mocno zbudowany z ogoloną głową, żonaty. Wigura wysoki szczupły, kawaler z obfitą czupryną. Żył w świecie cyfr. Łączyła ich jednak fascynacja lotnictwem.
Ich pierwszy wyczyn to przelot nad Europą lotem okrężnym na trasie 5000 km. Żwirko osiągnął na RWD-2 rekordową wysokość 4004m. Triumf w lotniczym Challengu miał miejsce w sierpniu 1932 r. w Berlinie. Lotnicy niemieccy w dwóch poprzednich edycjach zwyciężyli. Startowały 43 samoloty. Aeroklub polski reprezentowały 3 załogi na samolotach PZL-19 i RWD-6. Przed startem komisja najwyżej punktów otrzymały samoloty RWD-6 i PZL-19. Początek był pomyślny. Zaliczyli próby techniczne – krótkiego startu i lądowania, minimalną prędkość, składanie rozkładanie skrzydeł, rozruch silnika, zużycie paliwa. Podczas lotu m. In. przez Warszawę, Kraków, Pragę, Wiedeń, Rzym, Paryż, Kopenhagę, Goteborg, Hamburg do Berlina. Zostali liderami po tym męczącym locie. Leciał taktycznie i oszczędnie. Los całego turnieju miał rozegrać w ostatniej konkurencji „maksymalna prędkość na trójkątnej trasie 300 km ze startem i lądowaniem w Berlinie. Wygrali Niemcy, ale Żwirko utrzymał przewag w punktacji ogólnej i to właśnie na lotnisku w Berlinie zabrzmiał „Mazurek Dąbrowskiego” To właśnie ta data stała się Świętem Lotnictwa Polskiego.
Zapraszani na liczne spotkania Żwirko i Wigura, latając po Polsce polecieli do Wilna, krótko potem do Pragi na święto czechosłowackiego lotnictwa. W niedzielę 11 września 1932 r. rano zerwał się silny wiatr i nadciągały chmury. Samolot leciał na wysokości około 100 m. Młodzi ludzie z dzwonnicy kościoła w Cerlicku widzieli wyraźnie, jak drżą skrzydła rozkołysanego płatowca. Aeroplan leciał dalej w stronę Kościelca. Dwaj rolnicy widzieli jak od kadłuba oderwało się skrzydło. Silnik ucichł. Aeroplan przewracił się i spadł na zrąb lasu. Odleciało drugie skrzydło, rozległ się trzask łamanych drzew. Świadkowie pobiegli udzielić pomocy ofiarom wypadku. Kilka kroków od rozbitej maszyny na leśnej Ścieszce, leżał zmasakrowany człowiek. Chwilę potem w niskim zagajniku znaleziono drugiego. Był martwy. Nieco później dotarł do Cerlicka oddział żołnierzy z garnizonu w Czeskim Cieszynie. Na chłopskiej furmance wysłanej słomą przewieziono zwłoki lotników do kostnicy cmentarnej. Następnego dnia do Cierlicka dotarła polska komisja wojskowa. Wyniki badań wskazały przyczynę jako oderwanie skrzydła wskutek w targnięcia powietrza do jego wnętrza. Po tym wypadku komisja międzynarodowa w Berlinie jesienią 1932 r. zdefiniowano to zjawisko jako ”flatter”, czyli drgania samowzbudne, które dzisiaj są tematem na zajęciach w Dęblińskiej „Szkole Orląt”. Zakonserwowane złamane pnie nazwano „masztami śmierci”, a przy wejściu postawiono bramę z napisem: Żwirko i Wigura start do wieczności, a miejsce upamiętniono jako świeckie sanktuarium ŻWIRKOWISKO. Transport zwłok do Polski był wielką manifestacja, co umocniło poczucie braterskiej więzi pomiędzy Polakami i Czechami, łagodząc spory międzynarodowe. W drodze nad samochodami krążyła eskadra 9 czechosłowackich samolotów wojskowych. Pogrzeb Żwirki i Wigury 16 września stał się ogromną manifestacją. Uczestniczyło około 300 tyś. osób. F. Żwirko i inż. S. Wigura zostali udekorowani zostali Krzyżami Kawalerskimi Orderu – Polonia Restituta. W 1936 r. odlany został dzwon o masie 1,3 tony i średnicy 1,6, metra z wizerunkiem lotników. Władze Czechosłowackie nie wyraziły zgody na jego transport do Cierlicka. Został przetopiony na potrzeby w hucie dla potrzeb armii niemieckiej. Jednak dzięki zaangażowaniu Polskich Sił Powietrznych replika dzwonu, której fundatorem było Stowarzyszenie Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP w 2012 r. został umieszczony w pobliskim Domu Polskim Żwirki i Wigury. Spoczęli we wspólnym grobowcu na warszawskim cmentarzu na Powązkach w Alei Zasłużonych.
.
.
Stowarzyszenie Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP
Oddział Krakowski
